این سؤال پیش می آید که در این تعریف،حزب به عنوان یک سازمان اعتقادی-اجتماعی ویژهء طبقهء محکوم،در برابر طبقهء حاکم،تلقی شده است و از نظر نقش اجتماعی-اعتقادی-سیاسی،مشابه و مقابل با نقش هیأت حاکم.بدین معنی که طبقهء حاکم،هیأت حاکم را در دست دارد و طبقهء محکوم،در برابر آن،حزب را.در حالیکه اولا در سراسر جهان و در همهء نظام های اجتماعی،طبقهء حاکم نیز دارای حزب یا احزاب متعددی است با ایدئولوژی های مشخص و ثانیا:حزب همیشه طبقاتی نیست،بلکه ملی نیز می تواند بود،بدین معنی که پایگاه ایدئولوژی و مسئولیتش،ملت است و ملت یک گروه اجتماعی ماوراء طبقاتی است و در آن،طبقهء حاکم و محکوم،یک جبههء مشترک می یابند و یک وحدت،دارای منافع مشترک،دردهای مشترک و در نتیجه،شعارها و آرمان های مشترک و بنابراین،یک حزب ماوراء طبقاتی که بر یک ایدئولوژی ملی پی ریزی شده است،در بر گیرندهء افرادی از هر دو پایگاه طبقاتی است.
گذشته از این دو اصل،یعنی دولتی بودن و ملی بودن حزب،که تعریف فوق را نقض می کنند،واقعیت سومی نیز در جامعه های طبقاتی دارای احزاب،به چشم دیده می شود و آن تعداد احزابی است که در سه جناح راست،چپ و میانه مشخص می شوند و وجود حزب میانه بر اساس این واقعیت اجتماعی استوار است که در یک جامعهء طبقاتی،طبقهء سومی نیز در میان دو طبقهء حاکم و محکوم وجود دارد که نه استعمار می کند و نه استعمار می شود یعنی نه کارگر است نه سرمایه دار،نه دهقان و نه فئودال،از قبیل خرده مالکان روستاها که مالک اند و در عین حال در ملک خصوصی خود کار میکنند،یا پیشه وران،کسبه،صنعتکاران و کارمندان ادارات،روشنفکران،روحانیان.
راست است،طبقهء حاکم نیز دارای حزب است و آنچه جالب تر است این است که این احزاب که کامل ترین نمونه هایش را در دنیای سرمایه داری غرب می بینیم،هرگز ماهیت خود را و نیز نقش خود را به عنوان وسیله ای در انحصار طبقهء حاکم(علیه طبقهء حاکم)اعتراف نمی کنند،بلکه برعکس،غالبا نه تنها وابستگی طبقاتی خود را به قطب حاکم کتمان می کنند،که ایدئولوژی و شعارهای ویژهء طبقهء محکوم را اعلام می کنند از قبیل دمکراسی،لیبرالیسم،مردم،مسیحیت،کارگر،عدالت و حتی سوسیالیسم!و گاه حتی دونقابه!سوسیال دمکرات،ناسیونال سوسیالیسم.
شعار،یکی از مهم ترین مبانی حزب است.شعار حزب عبارتست از تبلور تمام مبانی حزب،از قبیل ایدئولوژی،هدف،پایگاه طبقاتی،جهت گیری اجتماعی...،در یک یا چند جملهء کوتاه و روشن و قاطع.هورا کشیدن،دست زدن یا صلوات فرستادن و غیره...شعارهای میتینگی است نه حزبی،به این معنا،شعار حزب به عبارت دیگری،عبارت است از آئینهء تمام نمای مرام،آرمان،جهت گیری طبقاتی و ...آن حزب.
ادامه دارد...